بررسی بازنمایی مذهب در کتاب های آموزش فارسی به غیرفارسی زبانان در ایران

پایان نامه حاضر، پژوهشی در زمینه تحلیل گفتمان است که با استفاده از مبانی دستور زبان نظام مند نقش گرای هلیدی به بررسی گفتمان مذهبی کتاب های آموزش فارسی به غیرفارسی زبانان می پردازد. این پژوهش، با توجه به اهمیت مذهب در جامعه ایران، گرایش تعداد زیادی از فارسی آموزان به مطالعه در رشته هایِ مذهبی و لزوم بازنمایی مذهب، به عنوان بخش مهمی از فرهنگ ایرانی در کتاب های آموزش فارسی به غیرفارسی زبانان، انجام گرفته است. هدف این پژوهش، بازنمایی نحوه ارائه و معرفی مذهب به فارسی آموزان در این کتاب هاست. بدین منظور چند کتاب آموزش فارسی به غیرفارسی زبانانِ سطح پیشرفته مورد بررسی قرار گرفت که عبارتند از: جلد هفتم کتاب آموزش فارسیِ جامعه المصطفی، جلد ششم کتاب آموزش فارسیِ جامعه الزهرا، جلد چهارم کتاب آموزش زبان فارسی (آزفا) و جلد چهارم مجموعه آموزش فارسی (تاریخ فرهنگ و تمدن ایران)، تألیف صفارمقدم. گفتمان مذهبیِ موجود در کتاب های فوق، در سه حوزه معنایی مذهبیِ اسلامی، سایر ادیان و خنثی طبقه بندی شد. سپس فرآیندهای شش گانه و شرکت کنندگان فرآیند در تک تک جمله های مذهبی حوزه اسلامی، سایر ادیان و خنثی مشخص شد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از غالب بودنِ گفتمان مذهبیِ اسلامی در کتاب های جامعه المصطفی و جامعه الزهرا، گفتمان مذهبیِ سایر ادیان در کتاب آزفا و برابری سه گفتمان مذهبیِ اسلامی، سایر ادیان و خنثی در کتاب صفارمقدم است. فرآیند مادی درگفتمان مذهبیِ اسلامی غالب است که این نشان می دهد اسلام در این کتاب ها به عنوان بخشی عملی از زندگی و فرهنگ مردم ایران نشان داده شده است. فرآیند رابطه ای در گفتمان مذهبیِ خنثی و سایر ادیان غالب است که بیشتر، حاکی از شناساندن و معرفی مذهب و سایرِ ادیان به فارسی آموزان است. گفتمان مذهبیِ کتاب های جامعه المصطفی و جامعه الزهرا به لحاظ بسامد، ترتیب و پراکندگی فرآیندها به یکدیگر شباهت دارد؛ همچنین این دو کتاب با اهداف مذهبی فارسی آموزان مرتبط ترند. گفتمان مذهبیِ اسلامی در کتاب صفارمقدم و کتاب آزفا، حاکی از تأکید نویسندگان بر جایگاه ایرانیان در دین اسلام است.